یاس و امید در اشعار مهدی اخوان ثالث
«اميد در لغت، در برگيرندهي مفاهيمي چون: آرزو و آرمان، چشمداشت و انتظار، توقع، اعتماد و اطمينان ميباشد و يأس نيز به مفاهيمي چون نوميدشدن، نااميدي، حرمان، خيبت، بيچارگي و بينصيبي اشاره دارد»(دهخدا، 1372: ذیل واژه «امید»). «اميد عامل رواني رشد و تعالي انسان است، وقتي که اميد از بين ميرود، زندگي بالقوه يا بالفعل پايان ميپذيرد. «اميد، عامل ذاتي و باطني شالودهي زندگي و عامل پويايي روان انسان است»(فروم، 1368: 28).
واکنش افراد نسبت به از بين رفتن اميد متفاوت است و اين بستگي به جهان بيني و نوع نگاه فرد به زندگي و شرايط مختلف شخصيّتي، رواني و … دارد. «اميد و ايمان به عنوان کيفيتهاي اساسي زندگي، بنا بر طبيعت آنها، به سمت برتري گرفتن بر وضع موجود چه به صورت فردي و چه به صورت اجتماعي قدم بر ميدارند. زندگي اگر به رکود، گرايش پيدا کند مرگ رو ميآورد و هنگامي که رکود کامل شود مرگ فرا ميرسد»
«شخص نااميد اعتقادي به خود ندارد و هرگز نميتواند به خود اميدوار باشد. زيرا قوّهي تحرّک و اميدواري خود را از دست داده، در اين حالت ميزان کارآيي و اعتماد به نفس شخص کاهش مييابد و به همان ميزان يأس و درماندگي زياد ميشود»(هورناي، 1369: 157).
مهمترين انگيزه و راه غلبه بر يأس و نااميدي، معنا جستن در زندگي است؛ زيرا تنها به وسيلهي آرمانها و ارزشهايي که انسان براي خود انتخاب ميکند ميتواند اميدوار باشد؛ چرا که انسان ميتواند با انجام اعمال شايسته، درک ارزشهاي روحي و پذيرش رنج به زندگي خود، معنا ببخشد. هدف از زندگي آن است که انسان به آگاهي و معرفت و رشد و تعالي دست يابد تا از اين راه بتواند مرکز دگرگونيها و تغييرات قرار بگيرد و بتواند بر سرنوشت خود و خلقت تأثير مثبت بگذارد. امید داشتن باور به نتیجه مثبت اتفاق‌ها یا شرایط، در زندگی می‌باشد. امید احساسی است درباره اینکه می‌توانیم آنچه را که می‌خواهیم، داشته باشیم یا یک اتفاق، بهترین نتیجه را برای ما خواهد داشت. «از نظر مارسل امید یعنی احساس امکان داشتن و ممکن بودن و از نظر دافالت امید یعنی هدف بخشیدن به زندگی از طریق معنویت بخشیدن به خود و پناهنده شده به اصول معنوی و معنا دادن به زندگی از این طریق است»
خداداد کریمی نسب
